PROJENİN TARİHİ: Eylül 2019-Haziran 2021
PROJENİN AMACI: Hamailler, Türk Kültürünü oluşturan ortak motiflerden biridir. Saha araştırmasıyla tespit edilen hamail motiflerinin gelecek kuşaklara aktarılması projenin temel amacını oluşturmuştur. İçine muska, dua vb. konulan, üzeri kabartma ya da telkâri tekniğiyle süslenmiş, gümüş, dikdörtgen biçimli hamaillerin birebir modellerinin yapılması, günümüz şartlarına uyarlanarak takı formunda tasarlanması ve faklı kültürlerde bulunan hamaillerin tespit edilmesi amacıyla bu çalışma yürütülmüştür.
PROJENİN KAPSAMI: Türk Kültürünün ortak motiflerden olan hamaillerin Trabzon’un merkez, ilçe ve köyleri temel alınarak tespit edilmesi projenin kapsamını oluşturmaktadır. Yapılan saha araştırmalarıyla elde edilen ünik objelerden yeni ürünler tasarlanarak hamail kültürünün gelecek kuşaklara yansıtılması hedeflenmiştir.
PROJENİN İÇERİĞİ: Tarihin ilk çağlarından beri insanoğlu daima üstün bir güce sığınma ihtiyacı duymuş ve bu ihtiyacını karşılayabilmek için bir takım araç, gereç, yer ve kişileri buna vesile kılmıştır. Sözlü kültürde ritmik ifadelerin tekrarlanması veya bazı işaret ve sembollerin bir yerlere çizilmesiyle ulaşılmaya çalışılan mistik gayeye, yazının icadıyla birlikte yazılı malzemeler de eklenmiştir. Süreç içinde vasıtalar değişse de insanın korkuları, endişeleri değişmemiş; korunma ve sığınma ihtiyacı devam etmiştir. Muska ve hamail kültürünü ortaya çıkaran da bu ihtiyaç olmuştur.
Arkeolojik kazılarda nazarlık, muska, hamail gibi bulgulara rastlanmış olması bu tür inançların toplumların mitlerine kadar inen mistik inançlar olduğunu ortaya koymaktadır. Arapça kökenli bir kelime olan hamailin anlamı “omuzdan çapraz olarak bele inen bağ”, “muska”, “kılıç bağı”, “kılıç kayışı”, “nüsha”, “tılsım” şeklindedir. Ancak zamanla “boyuna asılan muska” anlamı öne çıkmıştır. İçine dua yazılıp konan hamail ve muskalar; bez ve deriden başka değerli metallerden yapılarak üzeri farklı motiflerle süslenmiştir. Estetik bir boyuta taşınan hamail ve muskalar zamanla süs objesi olarak da kullanılmışlardır.
Proje yürütülürken önce Trabzon’un yöresel kültüründe önemli bir yere sahip olan hamaille ilgili ön araştırma ve literatür taraması yapıldı. Sonra konuyla ilgili bir sunum hazırlanarak genel bilgi altyapısı oluşturuldu. Bir sonraki aşamada saha çalışmaları yapılarak ulaşılan kaynaklardan derlenen veriler, projeyi yürüten ekiple paylaşıldı. Elde edilen bulgularla taslak çizimler hazırlandı. Hazırlanan taslak çizimler vektöre çevrildi. Tasarım önerileri de değerlendirildikten sonra ilgili bölüm ve atölyelerle bilgi paylaşılarak üretime geçildi. Böylece yöresel kültüre katkı sağlayacak ürünler tasarlanmış, kaybolmaya yüz tutmuş yüzlerce yıllık gelenekler hakkında farkındalık oluşturulmuştur. Üretilen koleksiyon ürünleriyle birlikte daha sonraki çalışmalara kaynaklık etmek üzere oluşturulan çizim ve desenler de arşivlenmiştir. Satışa yönelik ürünlerin tanıtım ve pazarlaması, koleksiyon ürünlerinin ise sergisi yapılarak yaygınlaştırma aşaması da tamamlanmış oldu.
Kuyumculuk, Seramik, El Sanatları, Tasarım ve Araştırma Alanlarının katkılarıyla yürütülen proje Haziran 2021 itibarıyla tamamlanmıştır.