PROJE TARİHİ: Eylül 2018-Haziran 2020
PROJENİN AMACI: Trabzon ve ilçelerinde gerçekleştirilen “yöresel yayla göçleri” geleneğinin araştırılması, bu kültüre ait kaybolmaya yüz tutmuş el sanatlarının kayıt altına alınması amacıyla Trabzon ve Yayla Göçü projesi yürütülmüştür. Yayla göçlerinde kullanılan giysi, takı, heybe, kaytan, çarpana dokumalar, hayvanları süslemede kullanılan takı ve aksesuarlar, beşikörtüleri, sandık çeyizleri araştırılarak yeni ürünler tasarlanması hedeflenmiştir. Endemik bitki örtüsü, yöreye ait tarihi yapı ve peyzajlar da el sanatları, takı ve aksesuarlara yansıtılmıştır. Ayrıca Yayla kültürünün yemek kültürü üzerindeki etkisi de kayıt altına alınmaya çalışılmıştır.
PROJENİN KAPSAMI: Trabzon ili merkezi ve ilçeleri; Akçaabat, Arsin, Araklı, Of, Çaykara, Maçka, Köprübaşı, Çarşıbaşı, Vakfıkebir, Beşikdüzü, Dernekpazarı, Sürmene, Tonya, Hayrat, Şalpazarı bu projenin kapsamını oluşturmuştur. Yapılan saha çalışmasıyla elde edilen veriler değerlendirilerek tasarım ve üretim aşamasına kaynaklık etmesi sağlanmıştır. Proje; El Sanatları Teknolojisi, Araştırma, Grafik Fotoğrafçılık, Moda Tasarımı, Kuyumculuk Teknolojisi, Trikotaj ve Yiyecek İçecek Hizmetleri Alanları tarafından yürütülmüştür.
PROJENİN İÇERİĞİ: Karadeniz’de yaylacılık bir yaşam biçimidir. Mayıs ayı burada ilkbaharı değil yayla göçü zamanı müjdeler. Karadenizlinin türküsünde, ağıtında, hikâyesinde, masalında hatta ineğinin adında bile yayla kelimesi geçer. Çünkü yayla emeğin, üretimin, komşuluğun, yardımlaşmanın, sevdanın tabii bir dekoru gibidir.
Uzun bir kışın ardından yayla telaşı, aynı yaylayı kullanan ailelerin müşterek bir çıkış günü tespit etmesiyle başlar. Yayla denkleri ve yolda yenecek azıklar hemençelere yerleştirilir ve bir şenlik havası içinde yola düşülür. Göç kafilesi, tabiatın koynunda sürdürdüğü yürüyüşüne önceden belirlenen ve adına “düşüm” denen ihtiyaç molalarıyla ara verir. Yayla yolculuğu, daha önce göç tecrübesi yaşamış ineklerin 1500 metrede bıraktıkları küçük mütevazı evi görüp tanımaları ve ona doğru koşma sahnesiyle son bulur. Göçten sonra ilk iş yayla evi ve mücavir alanın bakımını yapmaktır. Kapılar, çatılar pencereler tamir edilir, çitler yenilenir, kapı önlerindeki çeşmeler onarılır. Böylece sezon açılmış olur.
Trabzon ili ve ilçelerinde yaşatılan yayla göçü gelenekleri tabii ortamında incelenerek tespit edilmiştir. Literatür taraması sonucu elde edilen bilgilerle projede çalışacak alan ve ekiplere yönelik sunum gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmasıyla yerinde incelenen yayla kültüründe yaşatılan el sanatı ürünler incelenerek prototip çizimler hazırlandı. Daha sonra tasarımlara son hali verilerek üretime geçildi. Böylece yöresel yemekler tespit edilmiş; dokumalar, giysiler ve takıların bir kısmı aslına uygun bir kısmı da modernize edilerek üretilmiştir.
Bitmiş olan projede kullanılan malzemeler, özellikleri, yapım aşamaları, sunum, fotoğraflar, videolar, röportaj ve görüşmeler kayıt altına alınarak arşivlenmiş, elde edilen veriler ışığında hazırlanan raporlar araştırmacılar için bir başvuru kaynağına dönüştürülmüştür.
Grafik fotoğraf alanı "Yayla Göçü" adlı bir belgesel film hazırlayarak, insanların instagram, youtube ve okul sitesi gibi sosyal mecralarda yayla göçü hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamıştır.
BELGESELİ İZLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ